جرم سند جعلی و مجعول

جرم سند جعلی و مجعول

جرم سند جعلی و مجعول از جمله جرایم کیفری در ایران محسوب می‌ شود که می‌ تواند حبس ، جزای نقدی و حتی محرومیت‌ های اجتماعی را به دنبال داشته باشد. در این مطلب ، به تعریف جرم جعل، مجازات آن و تفاوت جعل سند با استفاده از سند مجعول می‌ پردازیم.  اول باید بدانیم جعل سند چیست ؟
جعل سند به معنای ساختن ، تغییر دادن یا تحریف یک سند رسمی یا عادی به قصد فریب دیگران و استفاده غیرقانونی از آن است . برای مثال شخصی چکی را که تاریخ سر رسید آن گذشته ، دستکاری کرده و تاریخ جدیدی روی آن می‌ نویسد . این اقدام جعل سند محسوب می‌ شود . ساختن یک سند کاملاً جعلی ، تغییر متن ، ارقام یا تاریخ یک سند ، امضای جعلی به نام شخص دیگر ، جعل مهر، سربرگ یا امضای مقامات رسمی و مخدوش کردن اسناد اصلی با هدف فریب از مصادیق جرم جعل می باشند .

استفاده از سند مجعول

استفاده از سند مجعول به این معناست که فردی با آگاهی از جعلی بودن سند ، آن را برای انجام یک کار حقوقی یا اداری به کار ببرد. مثال : شخصی که می‌ داند یک مدرک تحصیلی جعلی است، آن را برای استخدام به یک سازمان ارائه دهد. در این حالت ، فرد مرتکب جرم استفاده از سند مجعول شده است. جرم جعل سند و استفاده از سند مجعول دو جرم مستقل هستند . یعنی حتی اگر شخصی سند را خودش جعل نکرده باشد ولی از آن آگاهانه استفاده کند، باز هم مجرم شناخته می‌ شود.

جرم سند جعلی و مجعول یکی از جرایم مهم در ایران محسوب می‌ شود که بسته به نوع آن (مادی یا معنوی) مجازات‌ های متفاوتی دارد. هر گونه تغییر ، تحریف یا سوء استفاده از اسناد رسمی و عادی می‌ تواند منجر به حبس طولانی‌ مدت ، جریمه نقدی و حتی محرومیت از حقوق اجتماعی شود. بنابراین ، ضروری است که در هنگام تنظیم یا استفاده از اسناد، از صحت و اعتبار آن ها اطمینان حاصل کرده و در صورت مواجهه با جعل ، از طریق مراجع قانونی اقدام شود .

انواع جعل از نظر قانون ایران

طبق قانون مجازات اسلامی (مواد ۵۲۳ تا ۵۴۲) ، جعل در حقوق ایران به دو نوع جعل مادی و جعل معنوی (مفادی) تقسیم می‌ شود. هرکدام از این دسته‌ ها شامل روش‌ های مختلفی برای تغییر یا دستکاری اسناد و مدارک هستند. در ادامه مقاله جرم سند جعلی و مجعول ، به بررسی این دو نوع جعل می‌ پردازیم. البته به یاد داشته باشید که از هر گونه اقدام غیر قانونی در این زمینه پرهیز کرده و در صورت مواجهه با یک سند مشکوک ، با یک وکیل متخصص امور کیفری مشورت کنید.

جعل مادی (جعل فیزیکی)

جعل مادی به معنای ایجاد تغییرات فیزیکی و قابل مشاهده در اسناد، نوشته‌ ها ، مهر و امضاها به قصد فریب دیگران است. در این نوع جعل ، خود سند به‌ صورت فیزیکی دچار تغییر می‌ شود. فرض کنید فردی چکی با مبلغ ۵ میلیون تومان دریافت کرده ولی با تراشیدن عدد “۵”، آن را به “9” میلیون تومان تغییر دهد. این اقدام جعل مادی محسوب می‌شود. مصادیق جعل مادی عبارتند از :

1. ساختن سند جعلی از ابتدا: مثلاً ساخت یک کارت ملی، شناسنامه یا گواهینامه تقلبی که از ابتدا وجود نداشته است.
2. تحریف و تغییر در سند اصلی: مانند تغییر اعداد، تاریخ‌ها یا اسامی در یک سند واقعی (مثل تغییر مبلغ چک یا تاریخ قرارداد).
3. تراشیدن، پاک کردن یا اضافه کردن کلمات: مثلاً تغییر نام مالک در سند ملک با پاک کردن نام قبلی و جایگزینی نام جدید.
4. جعل امضا و مهر: مثلاً امضای یک قرارداد با امضای جعلی فرد دیگر یا ساخت مهر جعلی یک شرکت.
5. استفاده از اسناد سفید امضا: اگر شخصی از یک برگه امضاشده ولی خالی، سوءاستفاده کند و متنی غیرواقعی در آن درج کند.

جعل معنوی (مفادی)

جعل معنوی زمانی رخ می‌ دهد که بدون ایجاد تغییرات فیزیکی در سند ، محتوای آن به‌ صورت غیر واقعی تنظیم شود. در این نوع جعل اسناد ، سند ظاهر قانونی دارد اما اطلاعات داخل آن غیر واقعی است . فرض کنید یک مأمور دادگستری در گزارش رسمی خود، بدون این که تغییری در ظاهر سند ایجاد کند، اطلاعات نادرستی را ثبت می‌ کند تا موجب محکومیت یک شخص بی‌ گناه شود . این اقدام جعل معنوی محسوب می‌ شود. مصادیق جعل معنوی به صورت زیر می باشد :

1. تنظیم اسناد غیر واقعی توسط مأمور دولتی: مثلاً کارمند اداره ثبت احوال گواهی فوت فرد زنده‌ ای را صادر کند یا در سند ازدواج، مشخصات شخصی دیگر را درج کند.
2. تغییر مفاد یک سند بدون تغییر فیزیکی: مثلاً در یک قرارداد رسمی، تاریخ تنظیم قرارداد را به دروغ تغییر دهند، درحالی‌ که ظاهر سند دست‌ نخورده باقی بماند.
3. درج اطلاعات خلاف واقع در اسناد رسمی: مثلاً در شناسنامه فردی سن او را کمتر یا بیشتر از مقدار واقعی ثبت کنند.